REGIO – Op woensdag 15 maart gaan we naar de stembus voor de Provinciale Statenverkiezingen. Maar wat doen die Provinciale Staten eigenlijk? Wat zijn Gedeputeerde Staten? En waarom mag je op 15 maart niet één, maar twee keer stemmen? Je leest het in deze korte cursus gemeentepolitiek.
Wat zijn de Provinciale Staten?
In de landelijke politiek is de Tweede Kamer de baas, in de gemeente is dat de gemeenteraad en in de provincie? Daar zijn het de Provinciale Staten. Dit provinciale parlement beslist over verschillende zaken die van belang zijn voor jou. Bijvoorbeeld wat er gebeurt met de natuur in jouw omgeving, of waar in Zuid-Holland nieuwe woningen en windmolens komen.
Hoe vaak worden deze verkiezingen gehouden? En hoeveel leden heeft het provinciale parlement van Zuid-Holland?
De Provinciale Statenverkiezingen worden eens in de vier jaar gehouden. Wie in de provinciale parlement komen, bepaal jij. Hoe meer inwoners een provincie heeft, hoe meer volksvertegenwoordigers er kunnen worden gekozen. In Zuid-Holland zijn er 55 zetels te verdelen. Aan de verkiezingen doen zowel landelijke als regionale partijen mee.
Wat zijn de Gedeputeerde Staten?
Volledigheidshalve spreken we over het college van Gedeputeerde Staten. Gedeputeerde Staten zijn het dagelijks bestuur van de provincie. Het bestaat uit vertegenwoordigers van de politieke partijen die een samenwerking, een coalitie hebben gevormd. Leden van dit college heten gedeputeerden, en ieder heeft zijn eigen aandachtsgebied. Gedeputeerden zijn te vergelijken met de regering (het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer) en het college van burgemeester en wethouders (het dagelijks bestuur van de de gemeenteraad).
Leuk dat ze er zijn, maar wat doen de Provinciale Staten eigenlijk?
Vergelijk je het takenpakket van de provincie met dat van de landelijke overheid of gemeenten, dan heeft de provincie relatief weinig te doen. Inwoners merken ook niet altijd evenveel van wat de provincie zoal uitvoert. En toch staat de provincie wel degelijk voor enkele belangrijke taken.
Zo bepaalt ze op welke manier de stikstofplannen van het kabinet worden uitgevoerd, maar ook over hoe het woningtekort te lijf moet worden gegaan. Wil de provincie bijvoorbeeld veel starterswoningen of seniorenwoningen bouwen? En waar moet er dan gebouwd worden? Dit is ook in Zuid-Holland een enorme uitdaging. Nu de steden steeds voller raken, kan de provincie er voor kiezen om meer te bouwen in de natuur. De meningen van politieke partijen lopen hierover uiteen. Dat geldt ook voor een ander heet hangijzer: Rotterdam The Hague Airport. Want – zeggen sommige partijen – als we het vliegveld sluiten, dan kunnen we toch daar een groot aantal woningen bouwen?
Iets abstracter hebben de provincies sowieso al de nodige taken. Een van de belangrijkste is het beheren van provinciale (vaar)wegen, bruggen en tunnels. De provincie heeft vooral beleidstaken op het gebied van (fysieke) infrastructuur, zoals ruimtelijke ordening, waterbeleid en milieubeleid. Hieronder vallen ook het beleid voor natuur en landschap en het beleid voor mobiliteit en infrastructuur.
Mijn stem op 15 maart heeft dus alleen invloed op het beleid in de provincie?
Zeker niet. Want wie stemt voor de Provinciale Staten, heeft ook indirect invloed op de landelijke politiek in Den Haag. Dat zit zo. De gekozen politici in de provincie kiezen de 75 leden van de Eerste Kamer. En omdat Eerste Kamerleden wetten mogen goed- of afkeuren die eerder door de Tweede Kamer zijn aangenomen, kun je gerust stellen dat de statenleden flink wat macht hebben.
In de Eerste Kamer wordt bijvoorbeeld binnenkort de stikstofwet behandeld. Daarin wordt bepaald of de boeren al in 2030 of in 2035 te maken krijgen met regelgeving. Of wat te denken van de spreidingswet? Hoe wordt de asielopvang verdeeld over Nederland? Breng je een stem uit voor de Provinciale Statenverkiezingen, dan heb je dus niet alleen invloed op jouw provincie, maar op heel Nederland.
Het kabinet is er dus veel aan gelegen een meerderheid in de Eerste Kamer te hebben. Anders zullen ze voor veel plannen ook de steun nodig hebben van de oppositie.
Maar je mag toch twee keer stemmen?
Sinds 2015 worden de Provinciale Statenverkiezingen gecombineerd met de waterschapsverkiezingen. Ook die vinden om de vier jaar plaats en ook daarvoor kun je op 15 maart naar de stembus.
Wat zijn dat eigenlijk, die waterschappen? En wat doen ze?
Waterbeheer houdt steeds meer Nederlanders bezig. Buiten de jaarlijkse waterschapsbelasting is er een groeiende aandacht voor klimaatverandering en de aanhoudende droogte die ons land de laatste jaren steeds vaker parten speelt. Daardoor staan de waterschappen voor uitdagende keuzes.
Hoe bijvoorbeeld om te gaan met de gevolgen van extreem weer? Op welke manier houden we het water schoon (en betaalbaar)? En hoe houden we rekening met ons water bij alle plannen die er zijn voor de woningbouw?
Aangestuurd door een dijkgraaf maken de waterschappen beslissingen over al deze belangrijke thema’s. Maar ook van dijkonderhoud tot de zuivering van water en van het beheer van dijken en sluizen tot de aanleg van begroeiing bij oevers en slootkanten: de waterschappen gaan erover.
Maar de waterschappen, die zijn toch helemaal niet politiek?
Dat is een misvatting. Keuzes moeten immers door de waterschappen altijd al worden gemaakt: over schoon water, voldoende water en droge voeten. Daarin worden door de waterschappen afwegingen gemaakt: is het tijd om een nieuwe rioolzuiveringsinstallatie aan te leggen? Of gaan we baggeren om het oppervlaktewater op te schonen? Kortom, dan hebben we het wel degelijk over politieke keuzes.
Die invloed wordt alleen maar groter nu waterschappen voor steeds meer cruciale uitdagingen staan. Een verantwoordelijke omgang met water wordt – juist vanwege de klimaatverandering – steeds belangrijker. Per dag gebruiken we in Nederland gemiddeld 120 liter water per persoon. Maar wat nou als je minder water verbruikt? Moet daar dan iets tegenover staan, of moet je gewoon evenveel betalen als je buurman die hartje zomer dagelijks zijn tuin urenlang sproeit?
Of wat te denken van het steeds duurder worden van de rioolwaterzuivering. Moeten we meer belastinggeld reserveren en investeren in betere zuiveringen? Of moeten mensen bewuster worden gemaakt van wat ze wel en niet door het riool spoelen?
Keuzes, keuzes, keuzes…
Dit is een verhaal van onze mediapartner Rijnmond
