RIDDERKERK – Het ‘piepkleine’ Rijsoord was op 15 mei 1940 even de belangrijkste plek van Nederland. Daar werd namelijk de capitulatie van ons land getekend. Drie geschiedenisliefhebbers zijn de afgelopen maanden bezig geweest om het verhaal vast te leggen. ‘Het is geen samenvatting van dingen die al bestaan. Er staan nieuwe verhalen in’, vertellen ze.
‘Eind 2024 had ik contact met burgemeester Marco Oosterwijk’, vertelt Nico van den Berg, directeur van de Rehobothschool in Barendrecht. ‘Hij vindt het belangrijk dat het verhaal over de capitulatie op papier wordt gezet voor de jeugd, zeker in het kader van de tachtigjarige bevrijding’.
Vanaf dat moment worden contacten gelegd en ontstaat een drietal dat de klus graag op zich wil nemen. Het groepje bestaat naast Van den Berg uit Gert van ’t Zelfde, die al jarenlang onderzoek doet naar de geschiedenis van Ridderkerk. En de 79-jarige Hans Onderwater, die schrijver en historicus is.
Boodschap voor de jeugd
Begin januari krijgt het trio op het gemeentehuis de opdracht om het boek te gaan schrijven. Dat boek is nu zo goed als klaar. ‘Het boek is in een vorm geschreven die kinderen uit de laatste jaren van de bassischool aanspreekt. Veel illustraties, geen lange verhalen, grote letters zodat het makkelijk leest en met veel originele kleurenfoto’s’, vertelt de schooldirecteur.
Volgens Van den Berg begint het verbeteren van de wereld bij de jeugd. Vandaar de keuze voor de doelgroep. ‘Alle groepen 7 en 8 in Ridderkerk krijgen dit boek. Naast dat we de historie beschrijven willen we ook de boodschap meegeven dat de oorlog verschrikkelijk is. Het is niet zoals in games’.
‘Het is voor de kinderen uit de buurt van Rijsoord extra interessant’, vult Hans Onderwater aan. ‘Heel veel locaties waar je nu nog langs fietst waren er toen ook. Je kunt de sporen van de oorlog nog steeds herkennen als je de plekken weet. Daar wordt in het boek over geschreven’.
Actueler dan ooit
Daarnaast maken de huidige geopolitieke ontwikkelingen dat het boek enorm actueel is, volgens Onderwater. ‘Je ziet tegenwoordig een parallel met Hitler en Stalin die Polen onder elkaar verdeelden. Nu zijn dat Trump en Poetin die dikke vrienden proberen te worden waardoor Oekraïne waarschijnlijk de dupe gaat worden’.
Maar de inhoud van het boek gaat terug naar 15 mei 1940. Toen de Duitsers dreigden met bombardementen op Amsterdam, Utrecht en Leiden besloot de Nederlandse legerleiding te capituleren. Daardoor was ons land officieel door Duitsland bezet. ‘Er is in de geschiedenis een misvatting ontstaan. Namelijk dat Nederland zich heeft overgegeven aan Duitsland. We hebben in het boek beschreven dat dit niet klopt’, vertelt Onderwater.
‘Nederland heeft zich namelijk niet overgegeven, want de oorlog werd door de regering vanuit Engeland voortgezet. Het tekenen was alleen om te voorkomen dat de andere steden zouden worden gebombardeerd’, vertelt hij.
Waarom in Rijsoord?
Niemand praat graag over de wedstrijd die hij verloren heeft. Dat is volgens het drietal één van de redenen dat veel kinderen niet weten dat de capitulatie in een Rijsoords klaslokaal heeft plaatsgevonden.
Dat dit gebeurde in een basisschool in Rijsoord is geen toeval. ‘De bekende Duitse generaal Kurt Student had zijn hoofdkwartier ingericht in het toenmalige restaurant Wapen van Rijsoord’, zegt Onderwater.
‘Het dichtstbijzijnde grotere gebouw was de school aan de Rijksstraatweg. Ongeveer 150 meter verderop. Die locatie is toen uitgekozen voor de capitulatiebijeenkomst. Opperbevelhebber Henri Winkelman heeft daar moeten tekenen in een klaslokaaltje. Daarnaast was Rijsoord al vroeg in het bezit van de Duitsers en er waren geen gevechten. Dus het was daar rustig’, verklaart hij.
Museum
Het originele capitulatielokaal was tot een aantal jaar geleden ingericht en diende als museum, vertelt Gert van ’t Zelfde. ‘De Ridderkerkse verzamelaar Ad Los was tot 2023 eigenaar van het voormalige schoolgebouw. Hij had het lokaal helemaal ingericht zoals vroeger. Originele kasten, wandposters en levensechte poppen in uniformen zaten aan de tafel met landkaarten. Een heel indrukwekkend gezicht’.
De gemeente heeft een paar jaar geleden het capitulatiemuseum gekocht. ‘Toen is het museum helaas leeggehaald en de spullen zijn elders opgeslagen. Wij hebben geprobeerd om tijdens de herdenking het lokaal weer in te richten maar dat schijnt heel moeilijk te zijn’, vertelt Van ’t Zelfde.
Boekpresentatie
Met die herdenking verwijst hij naar de jaarlijkse herdenking die op 15 mei plaatsvindt in Rijsoord. ‘Die is dit jaar wat uitgebreider dan voorheen’, vertelt Van den Berg. ‘En die dag is ook de officiële boekpresentatie. Het is een chronologisch geschreven boek. Inclusief QR-codes die je kan scannen voor nog meer informatie. Na de presentatie is het te koop in boekwinkels in Barendrecht en Ridderkerk’.
Mogelijk gaat het drietal zich daarna storten op een tweede editie. ‘In ons achterhoofd hebben we nog het idee om een uitgebreider boek te maken voor volwassenen. De details willen we namelijk ook vastleggen, want als je het niet doet wordt het vergeten’, besluit Van den Berg.
Dit artikel is geschreven door Jonathan Sekeris.
