ZWIJNDRECHT – Echt rouwig is Bart de Roo, antiquair uit Zwijndrecht er niet om dat het portret van admiraal Michiel Adriaenszoon De Ruyter niet in zijn gang hangt. In 2023 kocht hij het schilderij voor 2.700 euro op een veiling in Rotterdam. Na een jaar aan onderzoek en vier maanden aan restauratie blijkt het portret een verloren werk van Rembrandts beroemdste leerling te zijn; Ferdinand Bol.
De Roo was altijd al geïnteresseerd in admiraal De Ruyter, ’s lands bekendste admiraal. In een museum in Dordrecht zag hij in de hal eens een portret van De Ruyter hangen. ‘Dat wilde ik thuis ook. Dat zag er prachtig uit, dus dat bleef hangen in mijn hoofd. Toen ik dit schilderij zag, dacht ik: ‘die ga ik kopen, eigenlijk voor thuis’. Dat was de bedoeling’.
Maar zover is het voor De Roo nooit gekomen. De Roo deed onderzoek naar het doek, om de herkomst te achterhalen. Hij kende de admiraliteitsportretten die Ferdinand Bol gemaakt had van Michiel de Ruyter al wel. Die lijken flink op het schilderij dat hij kocht. Via twee handgeschreven briefjes op de achterkant kwam het balletje aan het rollen.
Etiketten
‘Op de achterkant van het schilderij zag ik een zogenaamde provenance, dat geeft de herkomst van een schilderij aan”, legt De Roo vol enthousiasme uit. “Dat waren twee handgeschreven etiketten. Daarop stond aan wie het schilderij ooit toebehoorde en naar wie het moest na het overlijden van de eigenaar’.
Maar alleen die twee etiketten zijn nog niet voldoende om te zeggen dat het een echt werk is. ‘Ik ben gaan zoeken in een naslagwerk van Ferdinand Bol. Daarin stond tot mijn verbazing dit schilderij vermeld met naam en toenaam van de eigenaar en dat het was geschilderd door Ferdinand Bol. Dat is een aanknopingspunt. Ook in een naslagwerk van het Mauritshuis stond het schilderij onder dezelfde naam vermeld’. Het schilderij was alleen in een slechte staat, en er was nog extra onderzoek nodig.
Menig historicus en kunstexpert heeft gekeken naar het schilderij om te achterhalen of het werk origineel is, vertelt De Roo. ‘De hedendaagse wetenschap wil meer als bewijs. Dus moest ik naar een restaurateur en naar kunstexperts en museumdirecteurs. Die hebben het werk onderzocht met infrarood. Dat was onderzoek naar de verf en de achtergrond. Die kwamen unaniem tot de conclusie dat het een werk van Ferdinand Bol is’.
Restaureren
Voor De Roo reden om het doek uit 1669 te laten restaureren. En tijdens de restauratie kwamen er interessante dingen naar voren, weet de Zwijndrechtse antiquair. ‘Het kan bijvoorbeeld nooit een kopie zijn. Sommige dingen in het schilderij zijn overgeschilderd. De ceintuur die onder de jas zit die was eerst helemaal geschilderd, maar daar is later de jas van De Ruyter overheen geschilderd. Met een kopie zou dat nooit kunnen’.
Door de staat van het werk waren enkele belangrijke details in het schilderij verborgen. Zo kwam bij de restauratie onder de arm van De Ruyter opeens een zeeslag tevoorschijn. Het betreft de slag bij Chatham in 1667, gewonnen door De Ruyter.
En die slechte staat was eigenlijk het geluk voor De Roo, die het schilderij dus voor een ‘prikkie’ kocht. Dat erkent ook het veilinghuis Vendu, dat het schilderij aan hem verkocht.
‘Het schilderij was toen donker en vies, waardoor de waarde moeilijk te bepalen was’, laat Wim Moerman van het Rotterdamse veilinghuis weten. ‘Dit zijn zaken die in onze wereld kunnen gebeuren. Zeker met Hollandse meesters. Ik ben benieuwd hoe de kenners op de kunstbeurs naar het schilderij kijken en hoe ze het waarderen’.
De Roo vertelt trots over het werk dat binnenkort verkocht wordt voor 500.000 euro op de kunstbeurs PAN Amsterdam. Na zorgvuldig onderzoek door kunsthistorici en experts is onomstotelijk vastgesteld dat het hier gaat om een authentiek werk van Bol. De vondst wordt gezien als een belangrijke toevoeging aan het oeuvre van de schilder en waardevol Nederlands erfgoed.
Vrijkaartjes
Terug naar de hal bij De Roo thuis, want die blijft voorlopig leeg. ‘Het werk is te kostbaar, dus dan verkoop ik het maar’, legt De Roo uit. ‘Ik moet er afscheid van nemen, maar het is hoe het is. Het hele proces om te achterhalen of het een echt werk van Bol is, vond ik heel leuk. Maar ik lig er niet wakker van dat het weg gaat hoor’. Het werk is ondertussen ook naar een veilige plek verhuisd voordat het op de kunstbeurs in Amsterdam te zien is.
De vraag is nu waar het schilderij terecht gaat komen. Als het aan De Roo ligt, zal het werk voor het grote publiek toegankelijk worden. ‘Ik hoop dat het in het museum terechtkomt. Het Scheepvaartmuseum of het Dordts museum, want daar komt Ferdinand Bol vandaan. Dan kunnen er nog meer mensen naar kijken, dat zou ik het leukste vinden. Misschien krijg ik wel vrijkaartjes, haha!’.
Dit artikel is geschreven door de redactie van Streekomroep56/RTV Rijnmond.
